Kościół św. Dominika Savio w Ostródzie to jeden z najcenniejszych zabytków sakralnych Warmii i Mazur, którego historia sięga XIV wieku. Ta gotycka świątynia, choć wielokrotnie niszczona i odbudowywana, zachowała swój wyjątkowy charakter i stanowi świadectwo burzliwych dziejów regionu. Podczas mojej ostatniej wizyty w Ostródzie miałem okazję dokładnie poznać ten fascynujący obiekt, który kryje w sobie zarówno elementy średniowiecznej architektury, jak i ślady współczesnej odbudowy.
Historia kościoła
Kościół św. Dominika Savio został wzniesiony między 1330 a 1351 rokiem w stylu gotyckim jako świątynia misyjna. Co ciekawe, mimo że powstał na terenach kontrolowanych przez Zakon Krzyżacki, nie był od niego zależny, o czym świadczą dokumenty lokacyjne Ostródy z 1335 roku, które już wtedy wspominały o murowanym kościele w tym miejscu.
W 1400 roku, po pożarze miasta, kościół został odbudowany i rozbudowany. Dziesięć lat później, w 1410 roku, miało tu miejsce ważne wydarzenie historyczne – król Władysław Jagiełło po zwycięstwie nad Krzyżakami w bitwie pod Grunwaldem właśnie w tej świątyni dziękował Bogu za odniesione zwycięstwo.
Do 1525 roku w kościele odprawiano wyłącznie nabożeństwa katolickie. Jednak czasy reformacji przyniosły zmiany – pruski książę Albrecht mianował się patronem kościoła i zabronił nabożeństw katolickich. Świątynię dostosowano wówczas do kultu ewangelickiego, usuwając wiele istotnych elementów stylu i architektury gotyckiej.
W latach 1836-1848 odprawiał tu nabożeństwa w języku polskim pastor Gustaw Gizewiusz, co sprawiło, że kościół często określano mianem „polskiego kościoła”. Niestety, w 1945 roku świątynia została całkowicie spalona przez wojska sowieckie i przez wiele lat pozostawała w ruinie.
Dopiero w 1980 roku władze wojewódzkie w Olsztynie udzieliły zezwolenia władzom kościelnym na odbudowę zabytkowego kościoła. W czerwcu tego samego roku biskup Józef Glemp przekazał ruiny kościoła salezjanom z poleceniem odbudowy. Przy kościele 25 września 1981 roku została ustanowiona Rzymskokatolicka Parafia pw. św. Dominika Savio.
Dzięki pomocy mieszkańców pierwszą Mszę Świętą po odbudowie odprawiono 29 września 1981 roku. W kolejnych latach dobudowano prezbiterium, zakrystię, boczne przedsionki oraz chór. W latach 2019-2020 przeprowadzono renowację elewacji wieży i kościoła, a od 2020 roku trwają dalsze prace remontowe.
Architektura i wyposażenie
Kościół św. Dominika Savio to budowla o prostym kształcie i grubych XIV-wiecznych murach. W wyniku licznych przebudów nie posiada jednolitego stylu architektonicznego. Charakterystycznym elementem jest dwukondygnacyjna wieża ozdobiona smukłymi blendami i wielouskokowym portalem.
Z dawnego wyposażenia kościoła zachowały się tylko kamienne kropielnice z XIV wieku. Na szczególną uwagę zasługuje gotycki portal drzwi wejściowych, który jest jednym z najcenniejszych elementów średniowiecznej architektury zachowanych w świątyni.
Współczesna odbudowa przywróciła kościołowi prostą, ale imponującą formę. Świątynia jest otoczona fragmentami dawnych murów miejskich, co dodatkowo podkreśla jej historyczny charakter i stanowi cenny zabytek architektoniczny Ostródy.
Znaczenie religijne i kulturowe
Kościół św. Dominika Savio pełni obecnie funkcję rzymskokatolickiej świątyni parafialnej należącej do parafii św. Dominika Savio w Ostródzie w dekanacie Ostróda – Wschód archidiecezji warmińskiej. Patron kościoła, św. Dominik Savio, jest również patronem ministrantów, kobiet spodziewających się dziecka oraz małżeństw, które starają się o potomstwo.
Świątynia stanowi nie tylko ważny ośrodek życia religijnego, ale również cenny zabytek kultury materialnej, świadczący o bogatej historii regionu. Jest jednym z najciekawszych zabytków dawnej architektury, jakimi może pochwalić się Ostróda.
Informacje praktyczne dla turystów
Godziny Mszy Świętych:
Niedziele i święta: 8:30, 10:00, 11:30 (Msza rodzinna), 18:00
Dni powszednie: 7:00, 18:00
Święta poza niedzielą: 7:00, 12:00, 18:00
Adres i kontakt:
ul. Dominika Savio 1, 14-100 Ostróda
Telefon: 89 642 28 42, 89 642 28 48
Email: [email protected]
Strona internetowa: https://dominikostroda.sdb.pl/
Zwiedzanie:
Kościół można zwiedzać poza godzinami nabożeństw. Warto również skorzystać z bezpłatnych spacerów z przewodnikiem, które odbywają się w sezonie letnim w soboty (początek na dziedzińcu zamkowym).
Wstęp do kościoła jest bezpłatny.
Okoliczne atrakcje
Kościół św. Dominika Savio znajduje się w centrum Ostródy, niedaleko zamku, co czyni go doskonałym punktem podczas zwiedzania miasta. W pobliżu można również zobaczyć inne interesujące obiekty sakralne, takie jak neogotycki Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny oraz Ewangelicko-Metodystyczny Kościół Łaski Bożej, który wyróżnia się wieżą widokową oferującą rozległą panoramę miasta.
Warto również zwrócić uwagę na zachowane fragmenty dawnych murów miejskich obok kościoła, które stanowią dodatkową atrakcję dla miłośników historii i architektury obronnej.
Podsumowanie
Kościół św. Dominika Savio w Ostródzie to niezwykłe miejsce, w którym historia splata się z teraźniejszością. Ta gotycka świątynia, mimo że wielokrotnie niszczona i odbudowywana, wciąż zachwyca swoją architekturą i bogatą historią. Od czasów krzyżackich, przez reformację, aż po współczesną odbudowę, kościół ten był świadkiem wielu przełomowych wydarzeń w dziejach Polski i regionu. Dziś, dzięki staraniom salezjanów i mieszkańców Ostródy, świątynia ponownie tętni życiem, stanowiąc nie tylko ważny ośrodek kultu religijnego, ale również cenną atrakcję turystyczną, którą koniecznie trzeba odwiedzić podczas pobytu w tym urokliwym mazurskim mieście.